Bulimia[edytuj]
| Żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa) | |||
| |||
| |||
| DiseasesDB | 1770 | ||
| MeSH | D052018 | ||
Bulimia (żarłoczność psychiczna; stgr. βουλῑμια, łac. būlīmia nervosa) – zaburzenie odżywiania charakteryzujące się napadami objadania się, po których występują zachowania kompensacyjne[1]. Do najczęstszych zachowań należą: wywoływanie wymiotów, głodówki, użycie diuretyków, środków przeczyszczających, wykonywanie lewatyw, nadmierne ćwiczenia fizyczne[2].
Spis treści
[ukryj]Historia pojęcia[edytuj]
Etymologicznie nazwa bulimia pochodzi od bulimis, co dosłownie oznacza "byczy głód" (gr. λῑμος [limos] – głód; βους: [bous] – byk)[3]. Jako pierwszy użył tego określenia w II wieku n.e. Galen, do opisania choroby zwanej inaczej "wilczym głodem". Choć współcześnie trudno stwierdzić, o jakiej chorobie pisał w istocie Galen, obecną nazwę jednostki chorobowej niewątpliwie zaczerpnięto z jego opisu.
Wieloletnie ujmowanie objawów bulimii w kontekście przebiegu anoreksji psychicznej przyczyniło się do późnego wyodrębnienia jej jako osobnej jednostki chorobowej. W 1979 roku londyńskipsychiatra Gerald Russell opisał i nazwał bulimię, którą uważał za jednostkę o gorszym rokowaniu niż w anoreksji[4][5]. Polegała ona na okresowych napadach żarłoczności z utratą kontroli nad ilością spożywanych pokarmów.
Dokładniejsze badania wykazały, że choć 40% anorektyczek ma okresy żarłoczności, istnieją osoby nie cierpiące na anoreksję, które też przejadają się często (częściej niż dwa razy w tygodniu) i sytuacja taka trwa dłużej niż trzy miesiące. Stało się więc jasne, że osoby te cierpią na zupełnie inną jednostkę chorobową, którą nazwano bulimią, a potem określono jako żarłoczność psychiczną (bulimia nervosa).
Epidemiologia[edytuj]
Dostępnych jest niewiele danych dotyczących występowania bulimii na podstawie badań obejmujących szerszą populację. Większość badań przeprowadzono do tej pory na dogodnych grupach pacjentów szpitali, licealistów lub studentów. Dało to bardzo szeroki zakres wyników chorobowości: od 0,1% do 1,4% wśród mężczyzn i od 0,3% do 9,4% wśród kobiet[6]. Badania dotyczące trendów czasowych występowania bulimii również przyniosły sprzeczne wyniki[7].
| Kraj | Rok | Grupa badana | Chorobowość | ||
|---|---|---|---|---|---|
| liczebność | rodzaj | mężczyźni | kobiety | ||
| Australia | 2008 | 1943 | nastolatki (15–17 lat) | 1,4% mężczyźni | 9,4% kobiety[8] |
| Portugalia | 2006 | 2028 | uczniowie szkół średnich | 0,3% kobiet[9] | |
| Brazylia | 2004 | 1807 | uczniowie (7–19 lat) | 0,8% mężczyzn | 1,3% kobiet[10] |
| Hiszpania | 2004 | 2509 | nastolatki (13–22 lat) | 1,4% kobiet[11] | |
| Węgry | 2003 | 580 | mieszkańcy Budapesztu | 0,4% mężczyzn | 3,6% kobiet[12] |
| Australia | 1998 | 4200 | uczniowie szkół średnich | 0,3% kobiet i mężczyzn łącznie[13] | |
| USA | 1996 | 1152 | studenci | 0,2% mężczyzn | 1,3% kobiet[14] |
| Norwegia | 1995 | 19067 | pacjenci psychiatryczni | 0,7% mężczyzn | 7,3% kobiet[15] |
| Kanada | 1995 | 8116 | (próba dobrana losowo) | 0,1% mężczyzn | 1,1% kobiet[16] |
| Japonia | 1995 | 2597 | uczniowie szkół średnich | 0,7% mężczyzn | 1,9% kobiet[17] |
| USA | 1992 | 799 | studenci | 0,4% mężczyzn | 5,1% kobiet[18] |
Bulimia występuje częściej w grupach ludzi podejmujących działalności, w których preferowana jest szczupła sylwetka, takich jak taniec[12], gimnastyka, cheerleading, bieganie, modeling, aktorstwo, wioślarstwo czy też łyżwiarstwo figurowe. Dodatkowo choroba ta występuje najczęściej wśród rasy białej[19].
Przyczyny bulimii[edytuj]
- brak samoakceptacji
- konflikty rodzinne
- zaburzenia mechanizmów samoregulacji i samokontroli
- uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu
- emocjonalne zaniedbanie dziecka w dzieciństwie
- brak akceptacji przez grupę rówieśniczą (wiążący się często ze zmianą środowiska)
Czynniki genetyczne[edytuj]
Badania przeprowadzone w 2003 roku ujawniły powiązanie powstawania bulimii z miejscem 10p chromosomu[20]. Ten dowód popiera tezę, że podatność na rozwinięcie zaburzeń w odżywianiu jest silnie powiązana z czynnikami genetycznymi[21]. Predyspozycje rodzinne występują, gdy członkowie rodziny cierpieli na otyłość i zaburzenia depresyjne.
Specyfika choroby[edytuj]
Schorzenie to należy odróżnić od zaburzeń związanych z objadaniem się. Chorzy na bulimię, choć zdają sobie sprawę z utraty kontroli nad własnym zachowaniem związanym z odżywianiem się, przejadają się bardzo często, a następnie stosują sposoby kontrolowania wagi ciała, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia.
Jest to choroba o podłożu psychicznym, a chorzy na nią zwykle czują się głodni nawet bezpośrednio po jedzeniu. Czasami po wymiotach odczuwają tak wielką ulgę, że przejadają się po to by ponownie je wywołać. Większość pacjentów dotkniętych bulimią to kobiety. Dzielą one dni na "dobre", gdy nie odczuwają przymusu objadania się, i "złe" kiedy nie mogą powstrzymać łaknienia. Są świadome tego, że niepokój, nuda, stres i uczucie przykrości mogą wyzwalać okresy obżarstwa.
Bulimia bardzo często dotyka osoby, które nie akceptują swojego wyglądu, wagi, nie czują się dobrze w swoim ciele i pragną za wszelką cenę polepszyć swoje samopoczucie. Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, pracującego nad uściśleniem kryteriów rozpoznawania bulimii, występuje ona od 4 do 6 razy częściej niż anoreksja.
Kryteria rozpoznawania bulimii[edytuj]
Możemy podejrzewać bulimię, gdy osoba: ma nawracające okresy żarłoczności, kiedy zjada olbrzymie ilości pokarmu w ciągu dnia (w okresie 2 godzin) czuje, że traci kontrolę nad swoim zachowaniem w czasie napadu żarłoczności, regularnie stosuje metody zapobiegające przyrostowi wagi ciała, takie jak: prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających i moczopędnych, ścisła dieta, głodówka lub bardzo wyczerpujące ćwiczenia fizyczne, ma minimum dwa napady żarłoczności w tygodniu (i stosuje po nich sposoby prowadzące do zmniejszenia wagi), przez co najmniej trzy miesiące, przesadnie skupia uwagę na swojej sylwetce i wadze. Opisywane zaburzenia w odżywianiu się nie występują dodatkowo w przebiegu anoreksji.
Typy bulimii[edytuj]
DSM IV - TR (2000) wyróżnia dwa typy bulimii. Pierwszy z nich to typ przeczyszczający (purging type) czyli taki, w którym po napadzie żarłoczności następuje prowokowanie wymiotów, używanie środków przeczyszczających, diuretyków, lewatywy. Drugi to typ nieprzeczyszczający (non-purging type), w którym zamiast przeczyszczania się środkami farmakologicznymi i wymuszania wymiotów, chorzy, w ramach działań kompensacyjnych, stosują ścisłą dietę (często głodówkę), ograniczając ilość spożywanych pokarmów do minimum, bądź też wykonują dużo wyczerpujących ćwiczeń fizycznych (tzw. bulimia sportowa). Na podstawie objawów diagnozuje się chorobę, ale nim rozpocznie się stosowanie jakiejkolwiek terapii, należy wykluczyć schizofrenię oraz uszkodzenie mózgu, które także mogą być przyczynami nadmiernego łaknienia.
Zmiany fizyczne i psychiczne u osób cierpiących na bulimię[edytuj]
- niedobory pokarmowe
- odwodnienie
- zmęczenie
- ospałość
- zły nastrój
- niepokój
- zaparcia
- bóle głowy
- niedociśnienie tętnicze
- dyskomfort w jamie brzusznej
- zaburzenia równowagi elektrolitycznej
- nieregularne miesiączki lub ich brak
- sucha skóra
- rany, zgrubienia i blizny skóry powierzchni grzbietowej rąk (od prowokowania wymiotów)[22][23], zob. objaw Russella
- uszkodzenie szkliwa zębów
- uszkodzenie naczynek krwionośnych w oczach
- opuchlizna twarzy i policzków (zapalenia ślinianek)
- awitaminoza
- rozciągnięcie żołądka do znacznych rozmiarów
- osłabienie serca, wątroby i układu pokarmowego
- podrażnienie przełyku, zgaga, refluks
- w skrajnych przypadkach – pęknięcie przełyku lub przepony
- niechęć do samego siebie
- stany depresyjne
- poczucie wstydu i upokorzenia
- psychiczne uzależnienie od środków przeczyszczających i odwadniających
Leczenie[edytuj]
O ile leczenie psychoterapeutyczne pozostaje najważniejszym elementem terapii, wykazano jednak przydatność pomocy farmakologicznej głównie przy pomocy fluoksetyny, która u pewnej grupy pacjentów potrafi zredukować częstość napadów objadania się. Wśród podejść psychoterapeutycznych wykazano skuteczność kognitywnej terapii behawioralnej, która polega na nauczaniu pacjentów zwalczania automatycznych myśli i eksperymentach behawioralnych (np. spożywanie posiłku składającego się z "zakazanych środków spożywczych") w połączeniu z lub bez leczenia przeciwdepresyjnego[24][25]. Pewne pozytywne rezultaty przynosi również psychoterapia interpersonalna i dialektyczna terapia behawioralna[26][27].
Niektórzy badacze stwierdzili również pozytywne rezultaty w wyniku leczenia hipnoterapią[28][29][30].
Komentarze
Prześlij komentarz